Cách bảo quản và vệ sinh cốp pha sau thi công: Mẹo hay cho người mua & thuê

Bảo quản cốp pha sau thi công là một trong những công đoạn quan trọng nhưng thường bị bỏ qua trong quá trình xây dựng. Nhiều nhà thầu và công nhân tập trung vào việc tháo dỡ nhanh chóng mà quên mất rằng, cốp pha là tài sản có giá trị cao và có thể tái sử dụng nhiều lần nếu được bảo quản đúng cách. Bài viết này sẽ chia sẻ những kinh nghiệm thực tế giúp bạn kéo dài tuổi thọ và tối ưu hóa giá trị của cốp pha.

Vì Sao Cần Bảo Quản Cốp Pha Sau Khi Sử Dụng?

Cốp pha sau khi tháo dỡ thường dính bê tông, dầu mỡ và nhiều tạp chất khác. Nếu không được vệ sinh và bảo quản đúng cách, những vấn đề sau sẽ xảy ra:

• Cốp pha thép và nhôm: Dễ bị oxy hóa, gỉ sét, biến dạng, làm giảm khả năng chịu lực và độ kín khi tái sử dụng
• Cốp pha gỗ: Dễ bị cong vênh, nấm mốc, mục nát, nứt nẻ do ẩm ướt hoặc khô quá mức
• Cốp pha nhựa: Có thể bị biến dạng, lão hóa nhanh khi tiếp xúc lâu với tia UV hoặc hóa chất

Theo thống kê từ các công trình xây dựng lớn tại Việt Nam, cốp pha được bảo quản tốt có thể sử dụng trung bình 30-50 lần đối với cốp pha thép, 50-100 lần với cốp pha nhôm, và 8-12 lần với cốp pha gỗ. Ngược lại, nếu bảo quản kém, số lần sử dụng có thể giảm tới 50%, dẫn đến chi phí thay thế lớn.

Theo kinh nghiệm của tôi sau hơn 15 năm làm việc tại các công trình lớn nhỏ, một bộ cốp pha thép chuẩn nếu được bảo quản tốt có thể tiết kiệm cho dự án từ 15-20% chi phí so với việc phải liên tục thay thế do hư hỏng. Đặc biệt đối với các dự án nhà cao tầng, nơi các sàn có thiết kế tương tự nhau, việc tái sử dụng cốp pha hiệu quả có thể giúp tiết kiệm hàng trăm triệu đồng.

Không chỉ vậy, cốp pha được bảo quản tốt còn đảm bảo chất lượng bề mặt bê tông trong các lần đổ tiếp theo, giảm thiểu công tác sửa chữa, trát và hoàn thiện mặt bê tông sau này.

Các Loại Cốp Pha Và Đặc Điểm Khi Bảo Quản

Bảng so sánh đặc tính và yêu cầu bảo quản

Đặc điểm cần chú ý từng loại

Cốp pha thép

Cốp pha thép là loại phổ biến nhất tại các công trình lớn ở Việt Nam, đặc biệt là nhà cao tầng, cầu, đập và các công trình công nghiệp. Loại này có giá thành cao ban đầu nhưng lại có khả năng tái sử dụng nhiều lần nếu được bảo quản tốt.

Đặc điểm cần lưu ý:

• Dễ bị oxy hóa khi tiếp xúc với nước và không khí, đặc biệt trong môi trường ẩm ướt như miền Bắc vào mùa đông hoặc miền Nam vào mùa mưa
• Mặt tiếp xúc với bê tông cần được làm sạch kỹ để đảm bảo bề mặt phẳng cho lần sau
• Cần kiểm tra hàn, liên kết sau mỗi lần sử dụng
• Các thanh chống, bu lông liên kết dễ bị hư hỏng hoặc mất khi tháo dỡ

Cốp pha nhôm

Cốp pha nhôm đang ngày càng phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt là tại các công trình dân dụng đòi hỏi tính thẩm mỹ cao và tiến độ nhanh. Ưu điểm lớn nhất của loại này là trọng lượng nhẹ, dễ lắp đặt và tháo dỡ, giúp tiết kiệm chi phí nhân công.

Đặc điểm cần lưu ý:

• Nhẹ nhưng dễ biến dạng nếu bị va đập
• Các khung và mối nối cần được kiểm tra kỹ
• Ít bị ăn mòn hơn thép nhưng vẫn cần được bảo quản khô ráo
• Giá thành cao hơn so với cốp pha thép, nên việc bảo quản tốt sẽ mang lại hiệu quả kinh tế lớn

Cốp pha gỗ

Mặc dù đang dần được thay thế bởi các loại cốp pha hiện đại hơn, cốp pha gỗ vẫn được sử dụng phổ biến tại các công trình nhỏ, các khu vực khó tiếp cận hoặc cần gia công đặc biệt. Ưu điểm của loại này là chi phí ban đầu thấp, dễ gia công theo nhiều hình dạng phức tạp.

Đặc điểm cần lưu ý:

• Hút ẩm mạnh, cần được phơi khô hoàn toàn
• Dễ bị mối mọt tấn công nếu bảo quản ẩm
• Cần kiểm tra vết nứt, cong vênh trước khi cất trữ
• Thời gian sử dụng ngắn nên việc bảo quản đúng cách càng quan trọng để tối đa hóa số lần sử dụng

Cốp pha nhựa

Cốp pha nhựa là loại mới xuất hiện tại Việt Nam trong khoảng 10 năm gần đây, chủ yếu được sử dụng trong các công trình dân dụng có yêu cầu về tính thẩm mỹ và tốc độ thi công. Loại cốp pha này nhẹ, dễ lắp đặt và có bề mặt nhẵn, tạo ra bề mặt bê tông đẹp.

Đặc điểm cần lưu ý:

• Tia UV làm giảm tuổi thọ nhanh chóng, đặc biệt trong điều kiện nắng gắt tại Việt Nam
• Không chịu được nhiệt độ quá cao
• Cần tránh tiếp xúc với dung môi hữu cơ như xăng, dầu
• Dễ trầy xước, làm giảm chất lượng bề mặt bê tông trong các lần sử dụng sau

Hướng Dẫn Vệ Sinh Cốp Pha Sau Thi Công

Bước 1: Loại bỏ bê tông bám dính

Đây là công đoạn quan trọng nhất và cần được thực hiện ngay sau khi tháo dỡ, tốt nhất là trong vòng 24 giờ sau khi tháo cốp pha:

Phương pháp cơ học:

Sử dụng bay, xẻng nhỏ hoặc dụng cụ cạo chuyên dụng để loại bỏ bê tông còn bám dính. Với cốp pha gỗ, nên dùng dụng cụ nhẹ để tránh làm hỏng bề mặt.

Phương pháp áp lực:

Sử dụng máy phun nước áp lực cao (70-100 bar) đối với cốp pha thép và nhôm. Lưu ý không dùng áp lực quá cao với cốp pha gỗ và nhựa, vì có thể làm hỏng bề mặt.

Mẹo hay khi loại bỏ bê tông bám dính:

• Tháo dỡ và vệ sinh cốp pha càng sớm càng tốt sau khi bê tông đông kết, vì bê tông chưa cứng hoàn toàn sẽ dễ cạo hơn.
• Đối với các vết bê tông cứng đầu, có thể pha dung dịch axit nhẹ (như axit citric hoặc giấm ăn pha loãng) và thoa lên vết bám trong khoảng 30 phút trước khi cạo.
• Không nên để cốp pha đã tháo dỡ chồng chất lên nhau khi chưa làm sạch, vì bê tông sẽ khô và bám chặt hơn.

Bước 2: Làm sạch lớp dầu khuôn dư

Sau khi đã loại bỏ bê tông bám dính, việc tiếp theo là làm sạch lớp dầu khuôn còn sót lại. Dầu khuôn cũ nếu không được làm sạch sẽ tạo thành lớp màng không đồng đều, ảnh hưởng đến chất lượng bề mặt bê tông trong lần sử dụng tiếp theo.

Đối với cốp pha thép và nhôm:

• Dùng giẻ sạch hoặc cọ mềm với dung dịch tẩy nhẹ (như xà phòng trung tính) để loại bỏ dầu khuôn cũ
• Đối với các vết dầu cứng đầu, có thể sử dụng dung dịch tẩy dầu mỡ chuyên dụng, nhưng cần rửa sạch ngay sau đó
• Kiểm tra kỹ các góc, mối nối vì đây là những vị trí dầu thường đọng lại nhiều nhất

Đối với cốp pha gỗ:

• Dùng giẻ khô lau nhẹ, tránh dùng nước nhiều vì sẽ làm gỗ thấm nước và cong vênh
• Đối với các vết dầu đậm, có thể dùng giấy nhám mịn chà nhẹ
• Sau khi làm sạch, cần để cốp pha gỗ khô hoàn toàn trước khi bôi dầu bảo quản mới

Một lưu ý quan trọng cho cốp pha gỗ: tuyệt đối không để cốp pha gỗ ngâm trong nước hoặc phun nước trực tiếp với áp lực cao. Việc này sẽ làm gỗ ngấm nước sâu, rất khó làm khô hoàn toàn và dễ dẫn đến mục, nấm, cong vênh.

Đối với cốp pha nhựa:

• Dùng khăn ẩm với dung dịch xà phòng trung tính để lau sạch
• Tránh sử dụng các dung môi mạnh như xăng, dầu hỏa vì có thể làm hỏng bề mặt
• Đối với các vết bẩn cứng đầu, có thể dùng cồn isopropyl (IPA) lau nhẹ

Bước 3: Rửa sạch và lau khô

Sau khi đã làm sạch bê tông và dầu khuôn cũ, bước tiếp theo là rửa sạch và làm khô cốp pha:

Cốp pha thép và nhôm:

• Rửa lại bằng nước sạch để loại bỏ hoàn toàn các chất tẩy rửa
• Dùng khăn khô hoặc máy thổi khí để làm khô nhanh chóng
• Đặc biệt chú ý các góc, khe và mối nối – đây là nơi nước thường đọng lại và gây gỉ sét
• Trong điều kiện độ ẩm cao (như mùa mưa ở miền Nam), nên sử dụng quạt công nghiệp để thổi khô hoặc đặt trong phòng có máy hút ẩm

Cốp pha gỗ:

• Phơi nơi có gió nhẹ, tránh ánh nắng trực tiếp
• Xếp nghiêng để nước thoát ra nhanh hơn
• Kiểm tra độ ẩm bằng cách sờ tay – khi cốp pha gỗ khô hoàn toàn, bề mặt sẽ không còn cảm giác mát
• Thời gian phơi khô tùy thuộc vào điều kiện thời tiết, nhưng thông thường cần ít nhất 24-48 giờ

Cốp pha nhựa:

• Lau khô và để trong bóng râm
• Tránh phơi dưới ánh nắng trực tiếp vì sẽ làm nhựa biến dạng và giòn
• Đảm bảo không còn nước đọng trong các rãnh, khe

Bước 4: Bôi dầu bảo quản (với thép và nhôm)

Đây là bước quan trọng giúp kéo dài tuổi thọ của cốp pha, đặc biệt là cốp pha thép và nhôm:

Đối với cốp pha thép:

• Sử dụng dầu bảo vệ chuyên dụng hoặc dầu động cơ nhẹ phun lên bề mặt
• Đảm bảo phủ đều tất cả các bề mặt, đặc biệt là các góc và mối hàn
• Lau bớt dầu thừa bằng giẻ khô
• Đối với các khu vực có độ ẩm cao, nên bôi lớp dầu dày hơn

Đối với cốp pha nhôm:

• Sử dụng dầu bôi trơn nhẹ, không chứa axit
• Chú ý phủ đều các mối nối và khóa liên kết
• Kiểm tra và bôi dầu cho các bộ phận chuyển động như chốt, bản lề

Đối với cốp pha gỗ:

• Dùng dầu khuôn mỏng phun lên mặt tiếp xúc với bê tông
• Đối với mặt ngoài và cạnh, có thể sử dụng sơn dầu loãng để tăng khả năng chống thấm

Dụng cụ và mẹo tiết kiệm thời gian:

Dụng cụ cần chuẩn bị:

• Bay cạo chuyên dụng với lưỡi thép cứng
• Máy phun áp lực (nếu có)
• Bàn chải cứng cho các góc và khe
• Giẻ lau sạch và khô
• Dầu bảo quản
• Bình phun hoặc cọ quét
• Găng tay bảo hộ và kính bảo vệ mắt

Mẹo tiết kiệm thời gian:

• Sử dụng dung dịch tẩy rửa chuyên dụng cho cốp pha (tiết kiệm 50% thời gian so với cạo thủ công)
• Bố trí khu vực vệ sinh ngay gần nơi tháo dỡ để giảm thời gian vận chuyển
• Phân công nhóm 2-3 người chuyên vệ sinh cốp pha ngay khi tháo
• Sử dụng giàn phơi di động có mái che để phơi cốp pha tại công trường
• Đánh dấu hoặc sắp xếp cốp pha theo kích thước và loại ngay sau khi vệ sinh để dễ tìm kiếm cho lần sử dụng tiếp theo

Lưu Ý Khi Thuê Cốp Pha – Vẫn Nên Vệ Sinh Trước Khi Hoàn Trả

Tránh bị tính phí hư hỏng

Hầu hết các đơn vị cho thuê cốp pha đều có điều khoản về việc hoàn trả thiết bị trong tình trạng tốt. Nếu không vệ sinh sạch, bạn có thể bị tính các khoản phí sau:

• Phí vệ sinh: 5.000-10.000 đồng/m² đối với cốp pha
• Phí sửa chữa nếu bê tông bám lâu gây hư hỏng bề mặt
• Phí thay thế nếu không thể khôi phục

Đảm bảo trách nhiệm bảo quản tài sản thuê

• Kiểm tra kỹ hợp đồng thuê về điều khoản bảo quản và hoàn trả
• Chụp ảnh trước khi nhận và sau khi vệ sinh để làm bằng chứng
• Thông báo ngay cho đơn vị cho thuê nếu phát hiện hư hỏng không thể khắc phục

Chính sách hỗ trợ làm sạch

Một số đơn vị cho thuê có chính sách hỗ trợ:

• Giảm 10-15% phí thuê nếu tự vệ sinh sạch sẽ
• Cung cấp dịch vụ vệ sinh tại công trình với phí hợp lý
• Hướng dẫn cách vệ sinh đúng cách để tránh hư hỏng

Cách Bảo Quản Cốp Pha Khi Không Sử Dụng

Tại một dự án khu đô thị lớn ở Hà Nội, chi phí xây dựng kho bảo quản cốp pha đã giúp tiết kiệm khoảng 40% chi phí mua mới cốp pha nhờ kéo dài tuổi thọ sử dụng của vật liệu.

Phân loại và sắp xếp có hệ thống

• Phân loại cốp pha theo loại vật liệu: gỗ, thép, nhôm, nhựa
• Sắp xếp theo kích thước để dễ dàng tìm kiếm khi cần sử dụng
• Đối với cốp pha gỗ, xếp nằm ngang trên các giá đỡ, không nên dựng đứng tránh bị cong vênh
• Đối với cốp pha thép, có thể xếp chồng lên nhau nhưng không quá 10 tấm để tránh biến dạng
• Tạo lối đi giữa các khu vực lưu trữ để dễ dàng kiểm tra và bảo trì

Vệ sinh trước khi lưu trữ

• Loại bỏ hoàn toàn vữa, bê tông bám dính trên bề mặt cốp pha
• Sử dụng dụng cụ cạo phù hợp với từng loại vật liệu để tránh làm hỏng bề mặt
• Rửa sạch bằng nước áp lực thấp và để khô hoàn toàn trước khi cất giữ
• Đối với cốp pha kim loại, cần lau dầu chống gỉ sau khi làm sạch

Bảo trì định kỳ

• Kiểm tra cốp pha 3 tháng/lần kể cả khi không sử dụng
• Kiểm tra dấu hiệu mọt, mối với cốp pha gỗ
• Kiểm tra dấu hiệu gỉ sét với cốp pha kim loại
• Bôi dầu bảo quản cho cốp pha thép mỗi 6 tháng nếu lưu trữ lâu dài
• Sửa chữa nhỏ ngay khi phát hiện hư hỏng để tránh lan rộng

Phòng chống cháy nổ

• Đặt bình chữa cháy tại kho bảo quản
• Không hút thuốc hoặc sử dụng nguồn lửa trong kho
• Không lưu trữ nhiên liệu, dung môi dễ cháy gần khu vực cốp pha
• Lắp đặt hệ thống báo cháy nếu có điều kiện

Kết Luận: Giữ Gìn Cốp Pha – Tiết Kiệm Chi Phí Lâu Dài

Dù bạn đang mua hay thuê cốp pha, việc bảo quản đúng cách luôn là điều cần thiết. Một bộ cốp pha tốt có thể dùng được hàng chục lần – miễn là:

• Được vệ sinh sạch sẽ ngay sau mỗi lần sử dụng
  
• Được bảo quản nơi khô ráo, đúng quy cách
  
• Được bôi dầu, che chắn, kiểm tra định kỳ
  

👉 Nếu bạn đang muốn tiết kiệm chi phí, hãy cân nhắc dịch vụ thuê cốp pha – vừa tiết kiệm đầu tư ban đầu, vừa được hỗ trợ kỹ thuật và vệ sinh.

📌 Đừng quên xem bảng giá cốp pha mới nhất để so sánh lựa chọn phù hợp với dự án của bạn nhé!

Thông tin liên hệ

• Xưởng sx: 230 Tô Ký, Thới Tam Thôn, Hóc Môn, TpHCM

• Hotline: 0936.699.799 (Mr.Sơn)

• Email: giangiaothienphu@gmail.com
• Website: giangiaoviet.com / giangiaochuan.com

Phan Thiện

Mr. Phan Lê Hoài Thiện là quản trị viên và biên tập viên của website giangiaoviet.com. Anh chuyên cung cấp các kiến thức về giàn giáo xây dựng, cốp pha xây dựng và các công nghệ mới trong thi công xây dựng.